تاریخچه ی ژئو پارک جهانی قشم

نخستین بار ایده ایجاد ژئوپارک در بخش علوم زمین یونسکو در قالب یک شبکه منطقهای در اروپا مطرح شد و چهار کشور آلمان، فرانسه، اسپانیا و یونان در سال 2000 میلادی، شبکه ژئوپارکهای اروپایی را معرفی نمودند و در حال حاظر این شبکه شامل 73 عضو از 24 کشور است. بازتاب موفقیتآمیز عملکرد شبکه ژئوپارک های اروپایی در زمینه شناسایی، حفاظت از ژئوسایتها و نقش اقتصادی آنها از یک طرف و همکاریهای این شبکه با یونسکو، منجر به شکل گیری یک گروه بین المللی از متخصصین ژئوپارکها در بخش علوم زمین یونسکو شد. این شبکه دارای اهداف سه گانه از مفهوم جامع حفاظت، آموزش و توسعه پایدار بوده و برنامه مدیریتی آن بر اساس این ارکان تعریف میشود. شبکه ژئوپارک های جهانی در سال 2004 با مشارکت 17 ژئوپارک اروپایی و 8 ژئوپارک از چین پدید آمد و اکنون دارای 195 عضو از 48کشور است.

ژئوپارک جهانی قشم یکی از نخستین ژئوپارکهای شبکه جهانی می باشد که در سال 1385 به عنوان محدودهای به مساحت 300 کیلومتر مربع از غرب جزیره قشم به ثبت رسید. در اردیبهشت ماه سال 1396 محدوده ژئوپارک قشم افزایش یافته و کل جزیره قشم بعلاوه جنگلهای حرا شمال جزیره قشم و جزیره هنگام در جنوب بعنوان محدوده ژئوپارک جهانی قشم در شبکه جهانی ژئوپارکهای یونسکو به ثبت رسیده است و اکنون این ژئوپارک با مساحت 2063 کیلومتر مربع یکی از با سابقه ترین ژئوپارک غرب آسیا و خاورمیانه است

جزيرهي قشم با وسعت 1500 کیلومتر مربع كه بزرگترين جزيره خليج فارس است در منطقهی ساحلی با آب و هوای گرم و خشک با میانگین بارندگی سالانه 120 میلیمتر و در ناحیه آب و هوایی نیمه حارهای یا نیمه استوایی و در ناحیه رویشی خلیج و عمانی قرار دارد و عمده پوشش گیاهی آن شامل درخت کنار، کهور و کرت می باشد. این جزیره علاوه بر دارا بودن موقعيت ويژهي استراتژيك و ديگر امتيازهاي گوناگون، از طبيعت بسيار متنوع و با ارزشي برخوردار است. زيستگاه هاي ويژه، گونههاي جانوري و گياهي كمياب، پديده هاي زمين شناسي گوناگون و چشم اندازهاي بديع در خشكي و ساحل سراسر جزيره به وفور يافت ميشوند. موقعیت ویژه جغرافیایی این جزیره و تاریخچهی آن باعث شکل گیری تنوع زیستی منحصر به فرد در این جزیره و سواحل آن شده است. این جزیره با وسعت زیاد نسبت به سایر جزایر خلیج فارس در مرز دو اکوسیستم دریایی کاملا متفاوت یعنی خلیج فارس و دریای عمان قرار دارد. شرایط زیستگاهی از جمله شوری، دما، اکسیژن و ... در این دو اکوسیستم آبی یکسان نیست و این عوامل باعث شده علیرغم اینکه این دو آبراه از طریق تنگه هرمز به هم متصل هستند به لحاظ تنوع زیستی بسیار متفاوت باشند. جزیره قشم در مرز این دو اکوسیستم اهمیت محیط زیستی ویژهای پیدا کرده است. یکی از مواردی که باعث غنای زیستی و تنوع زیستی بالا میشود، تنوع زیستگاهی است. وجود زیستگاههای مختلف در این جزیره بخصوص زیستگاههای ساحلی از ویژگیهای منحصر به فرد این جزیره است. بطور مثال انواع بسترهای ساحلی همانند بسترهای صخرهای، مرجانی، سواحل گلی، سواحل ماسهای، جنگلهای مانگرو و که در سرتاسر خلیج فارس مشاهده میشوند، بصورت یکجا در جزیره قشم وجود دارند. با داشتن این تنوع زیستگاهی، ما شاهد تنوع زیستی بالا در سواحل جزیره قشم هستیم. سه اکوسیستم حياتي شامل بسترهای مرجاني، جنگلهاي حرا و جنگلهاي باراني به لحاظ تنوع زيستي از بيشترين تنوع جانوري و گياهي برخوردارند در قشم و آبهاي پيراموني آن دو اكوسيستم اول و دوم وجود دارند. وسعت جنگلهاي حرا در قشم بيش از يكصد هزار هكتار است. وسعت جزاير مرجاني در آبهاي پيرامون قشم دقيقا مشخص نشده ولي بر اساس برآوردهاي مقدماتي در اطراف قشم و تنگه هرمز تراكم مرجانها و تنوع جانوري وابسته به آن در خليج فارس بسیار زیاد است.

با توجه به جریانات جزر و مدی در خلیج فارس، یکی از اکوسیستمهای مهم که در اطراف جزیره قشم قابل مشاهده و دسترسی میباشد منطقه جزر و مدی است. تنوع زیستی و فراوانی گونهای در مناطق جزر و مدی وابسته به ساختار و نوع بستر دارد و بدلیل غنای گونهای و زیستگاهی منطقه جزر و مدی جزیره قشم و همچنین سهولت دسترسی، این منطقه یکی از مناطق مورد علاقه بازدید برای گردشگران میباشد.
