از شناخت زیست گاه دلفین های جزیره هنگام تا انتخاب تور مناسب و نکات حفاظتی
زیستگاه دلفین های قشم در آب های بین جزیره قشم و جزیره هنگام، یکی از خاص ترین نقاط خلیج فارس است. این منطقه که بسیاری آن را به نام خلیج دلفین ها می شناسند، هر سال هزاران مسافر را فقط برای دیدن پرش ها و بازی های دلفین های آزاد به خود جذب می کند. در تور های قشم و به ویژه تور جزیره هنگام، مهم ترین بخش برنامه همان لحظه ای است که قایق ها در دور دست آرام می گیرند و دلفین ها کنار قایق ظاهر می شوند.
اگر بدون شناخت این زیست گاه و شرایط طبیعی آن راهی تور تماشای دلفین شوید، هم احتمال این که دلفین ها را نبینید بالا می رود و هم ممکن است ناخواسته به این موجودات حساس و هوشمند آسیب بزنید. در این راهنما سعی شده از زاویه ای ترکیبی به موضوع نگاه شود؛ هم به عنوان یک تجربه جذاب گردشگری، و هم به عنوان یک زیست گاه مهم که نیاز به احترام و حفاظت دارد.
دلفین هایی که مسافران قشم برای دیدن آن ها تور رزرو می کنند، بیشتر در آب های اطراف جزیره هنگام و در محدوده بین قشم و هنگام زندگی می کنند. این منطقه به دلیل عمق مناسب، آب نسبتا آرام، جریان های مغذی و حضور دسته های بزرگ ماهی، تبدیل به زیستگاه ایده آل برای چندین گونه دلفین شده است. قایق ها معمولا از اسکله شیب دراز در جنوب قشم حرکت می کنند و پس از حدود پانزده تا بیست دقیقه قایق سواری، به محدوده ای می رسند که احتمال دیدن دلفین ها بسیار بیشتر است.
در این پهنه آبی، دلفین ها در گروه های چند تایی یا ده ها تایی حرکت می کنند، به صورت هماهنگ از آب بیرون می پرند و گاهی آن قدر به قایق نزدیک می شوند که می توانید جزئیات بدن و چشم های آن ها را به خوبی ببینید. همین نزدیکی و آزادی عمل دلفین ها باعث شده زیستگاه دلفین های قشم برای بسیاری از مسافران به یکی از به یادماندنی ترین بخش های سفر تبدیل شود.
در زیست گاه دلفین های قشم چند گونه مختلف از دلفین ها گزارش شده است، اما شناخته شده ترین آن ها دلفین پوزه بطری اقیانوس هند است که در بسیاری از تور ها دیده می شود. این گونه با پوزه کشیده، رنگ خاکستری مایل به آبی و رفتار بسیار بازیگوش شناخته می شود. در کنار آن ممکن است دلفین های معمولی و دلفین های دیگر خانواده پوزه بطری نیز در این محدوده مشاهده شوند.
این دلفین ها به صورت گروهی و اجتماعی زندگی می کنند. هر گروه از چند فرد تا چند ده فرد تشکیل می شود و معمولا ساختار پیچیده ای از روابط فامیلی، همکاری در شکار و مراقبت از نوزادان دارند. برای همین است که وقتی یک قایق وارد محدوده زیست گاه دلفین های قشم می شود، گاهی ناگهان چندین دلفین از جهت های مختلف به سمت موج های جلوی قایق می آیند و مدتی همراه آن حرکت می کنند.
جزیره هنگام در جنوب قشم قرار دارد و سواحل اطراف آن به دلیل وجود تپه های مرجانی، بستر های شنی و عمق مناسب، محل تجمع انواع ماهی و موجودات ریز دریایی است. این ترکیب باعث شده این محدوده یک سفره غذای طبیعی برای دلفین ها باشد. از طرف دیگر، شکل خاص خلیج بین قشم و هنگام، یک حوض نسبتا آرام ایجاد کرده است که محیط امن و آرام تری برای استراحت، بازی و مراقبت از نوزادان فراهم می کند.
آب های اطراف قشم و هنگام در بیشتر سال نسبتا گرم هستند و عمق متوسط آن ها باعث می شود نور به خوبی به بستر برسد. این موضوع رشد جلبک ها، مرجان ها و موجودات کوچک را تقویت می کند و در نهایت زنجیره غذایی غنی ای برای ماهی ها و دلفین ها می سازد. اگر چه خلیج فارس یک محیط نیمه بسته و حساس است، اما در بخش هایی مثل خلیج دلفین ها هنوز تعادل نسبی اکوسیستم حفظ شده و نشانه آن حضور دلفین های آزاد است.
در کنار این نکات مثبت، واقعیت این است که هر تغییری در کیفیت آب، آلودگی صوتی ناشی از قایق ها یا صید بی رویه ماهی ها می تواند به سرعت روی زیست گاه دلفین های قشم اثر بگذارد. به همین دلیل، بسیاری از کارشناسان محیط زیست تاکید می کنند که توسعه گردشگری در این منطقه باید با اصول گردشگری مسئولانه همراه باشد، نه صرفا افزایش تعداد قایق ها و تور ها.
وقتی قایق ها به محدوده زیست گاه دلفین های قشم می رسند، راهنمایان تور معمولا موتور را آرام می کنند و منتظر می مانند تا دلفین ها خودشان تصمیم بگیرند به قایق نزدیک شوند. در روز هایی که دریا آرام است و شانس دیدن دلفین ها بالاتر است، ممکن است چند گروه دلفین هم زمان در فاصله های مختلف دیده شوند. آن ها گاهی مقابل قایق ظاهر می شوند، گاهی کمی دور تر می پرند و گاهی هم مدتی زیر آب می روند و ناگهان در نقطه دیگری بیرون می آیند.
رفتار های رایج دلفین ها در این محدوده شامل پرش های هماهنگ، ضربه زدن دم به سطح آب، شنا در موج های جلوی قایق و چرخیدن های سریع است. بسیاری از پژوهشگران این رفتار ها را ترکیبی از بازی، ارتباط، نشانه گذاری قلمرو و گاهی شکار می دانند. اگر دقت کنید، بین دلفین های یک گروه تفاوت هایی در اندازه و رنگ می بینید که نشان دهنده حضور نوزادان و جوانان در کنار دلفین های بالغ است.
برای بیشترین شانس مشاهده دلفین ها، هم فصل و هم ساعت حرکت تور اهمیت دارد. تجربه سال های اخیر نشان می دهد که از پاییز تا اواخر بهار، به ویژه در ماه های خنک، احتمال دیدن دلفین ها در اطراف هنگام بیشتر است. در تابستان به دلیل گرمای زیاد هوا و دمای بالاتر آب، هم شرایط سفر سخت تر می شود و هم ممکن است رفتار دلفین ها تغییر کند.
از نظر ساعت، تور های صبحگاهی محبوب ترین گزینه هستند. قایق ها معمولا از اسکله شیب دراز در نخستین ساعات روز حرکت می کنند و پیش از بالا آمدن کامل خورشید به محدوده اصلی می رسند. هوای خنک تر، دریا ی آرام تر و نور مناسب برای عکاسی سه دلیلی است که تور های صبح را به انتخاب اول برای تماشای دلفین تبدیل کرده است.
زیستگاه دلفین های قشم فقط یک موضوع زیست شناسی نیست؛ این منطقه در سال های اخیر به یکی از مهم ترین موتور های گردشگری قشم تبدیل شده است. صد ها قایق محلی، راننده، راهنما، فروشنده سوغات و ارائه دهنده خدمات گردشگری به شکل مستقیم یا غیر مستقیم از تور های مشاهده دلفین درآمد کسب می کنند. بسیاری از خانواده های روستای شیب دراز و جزیره هنگام امروزه بخشی از معیشت خود را مدیون حضور همین دلفین ها هستند.
از طرفی، اگر مدیریت این زیست گاه درست انجام نشود، همین گردشگری می تواند در میان مدت به تهدید تبدیل شود. افزایش بیش از حد قایق ها، استرس رفتاری برای دلفین ها، آلودگی صوتی و آلودگی نفتی می تواند باعث دور شدن دلفین ها از این محدوده یا کاهش جمعیت آن ها شود. بنابراین، هر مسافر و هر تور برگزار کننده باید بداند که حضور او در این زیستگاه باید به گونه ای باشد که جاذبه اصلی یعنی دلفین ها از بین نروند.
دلفین های قشم در کنار زیبایی و نقش گردشگری، با چالش های جدی نیز روبرو هستند. مهم ترین تهدید ها در این زیست گاه شامل آلودگی نفتی و سوختی قایق ها، رها شدن زباله در دریا، صید بی رویه ماهی در اطراف جزیره هنگام و افزایش آلودگی صوتی ناشی از قایق های تندرو است. هر یک از این عوامل می تواند بر سلامت دلفین ها، دسترسی آن ها به غذا و حتی رفتار های اجتماعی آن ها اثر بگذارد.
تغییرات اقلیمی و گرم شدن تدریجی آب های خلیج فارس نیز از دیگر تهدید ها است. افزایش دمای آب می تواند ترکیب گونه های موجود در زنجیره غذایی را تغییر دهد، برخی گونه ها را وادار به مهاجرت کند و روی چرخه تولید مثل دلفین ها اثر بگذارد. اگر این تغییرات با فشار مستقیم انسان ترکیب شود، تعادل زیست گاه دلفین های قشم به راحتی به هم می ریزد.
در سال های اخیر سازمان های محیط زیستی، پژوهشگران و نهاد های محلی تلاش کرده اند برای زیستگاه دلفین های قشم و هنگام برنامه های حفاظتی جدی تری اجرا کنند. آموزش جوامع محلی درباره ارزش اقتصادی و زیست محیطی دلفین ها، تدوین دستور العمل هایی برای رفتار قایق ها در محدوده دلفین ها و تاکید بر فاصله ایمن بین قایق و گله دلفین از جمله این اقدامات است.
گردشگران نیز در این میان نقش مهمی دارند. انتخاب تور هایی که به اصول محیط زیستی پایبند هستند، درخواست از راهنما برای رعایت فاصله مناسب با دلفین ها، خودداری از فریاد زدن و ایجاد سر و صدای زیاد، نریختن زباله در دریا و پرهیز از هر گونه تلاش برای لمس دلفین ها، همه رفتار هایی است که می تواند به حفظ این زیست گاه کمک کند. هر بار که یک مسافر در برابر رفتار نادرست اعتراض می کند، یک قدم به سمت گردشگری مسئولانه در این منطقه برداشته می شود.
اگر هدف شما دیدن دلفین ها در زیستگاه طبیعی آن ها است، انتخاب تور مناسب اهمیت زیادی دارد. تور هایی که از اسکله شیب دراز حرکت می کنند، معمولا چند گزینه مختلف دارند؛ از قایق های کوچک تا قایق های بزرگ تر با ظرفیت بیشتر. پیش از خرید، از راهنما بپرسید که برنامه حرکت تور چگونه است، چه مدت در محدوده دلفین ها توقف می کنند، و آیا اصول محیط زیستی را رعایت می کنند یا نه.
یکی از راه های ساده برای انتخاب بهتر، رزرو تور از طریق پلتفرم هایی است که روی کیفیت خدمات و رضایت مسافر حساس هستند. قشم آف به عنوان یک وب سایت تخفیف و رزرو تفریحات قشم، تور های مختلف جزیره هنگام و تماشای دلفین را با توضیحات کامل، قیمت شفاف و نظرات کاربران ارائه می کند. این کار باعث می شود هم از تخفیف استفاده کنید و هم با آگاهی بیش تر تور خود را انتخاب کنید.
پیش از سوار شدن به قایق، حتما کرم ضد آفتاب، عینک آفتابی، کلاه لبه دار و آب آشامیدنی به همراه داشته باشید. اگر دریا مواج است یا سابقه دریازدگی دارید، بهتر است پیش از حرکت از قرص یا راهکار های پیشگیری از سرگیجه استفاده کنید. دوربین یا موبایل خود را در کیف ضد آب قرار دهید و در زمان نزدیک شدن دلفین ها، تعادل قایق را با حرکت ناگهانی به هم نزنید.
برای عکاسی از دلفین ها بهتر است از حالت عکاسی پی در پی استفاده کنید، زیرا حرکات آن ها سریع است و ممکن است تنها چند ثانیه برای ثبت یک پرش زمان داشته باشید. در عین حال، فراموش نکنید که بخش مهمی از این تجربه، نگاه کردن با چشم و ثبت تصویر در ذهن است، نه فقط در دوربین.
اگر می خواهید پیش از سفر یا بعد از آن، اطلاعات بیش تری درباره زیست گاه دلفین های قشم و جزیره هنگام به دست بیاورید، چند وب سایت و منبع می توانند برای شما مفید باشند. برخی از آن ها بیشتر روی اطلاعات گردشگری تمرکز دارند و برخی دیگر بیشتر به بخش علمی و زیست محیطی می پردازند. در فهرست زیر تعدادی از سایت هایی که در متن مقاله هم به آن ها اشاره شده آمده است.
زیستگاه دلفین های قشم در اطراف جزیره هنگام، یکی از ارزشمند ترین سرمایه های طبیعی این منطقه است. دیدن دلفین های آزاد در فاصله ای نزدیک، تجربه ای است که شاید فقط یک بار در زندگی تکرار شود، اما تاثیر آن می تواند سال ها در ذهن شما بماند. اگر این تجربه با آگاهی از ارزش اکوسیستم، احترام به رفتار طبیعی حیوانات و رعایت اصول گردشگری مسئولانه همراه شود، نتیجه آن هم سفر به یادماندنی خواهد بود و هم کمک واقعی به حفظ این زیست گاه.
برای این که تور تماشای دلفین شما فقط یک گشت کوتاه نباشد، از همین حالا می توانید چند تصمیم ساده بگیرید؛ تور را از برگزار کننده هایی انتخاب کنید که به قوانین محیط زیستی پایبند هستند، در قایق آرامش را رعایت کنید، زباله ای در دریا رها نکنید، دلفین ها را تعقیب نکنید و اجازه دهید آن ها خودشان به شما نزدیک شوند. قشم آف در این مسیر با ارائه تور های تخفیف دار و معتبر، به شما کمک می کند زیستگاه دلفین های قشم را هم ببینید و هم برای نسل های بعدی نگه دارید.
